Jak sprawdzić stan poszkodowanego, by następnie prawidłowo udzielić pierwszej pomocy? Na co zwrócić uwagę, poza tym, czy poszkodowany oddycha, czy jego drogi oddechowe są drożne i czy jest przytomny? Wyjaśnię Ci, jak wygląda schemat ABCDE pierwszej pomocy i dlaczego warto go stosować. Przedstawię, także różnicę pomiędzy Badaniem ABDCDE a jego nową wersją CABCDE. Szybka ocena stanu poszkodowanego ma kluczowe znaczenie w jego ratowaniu.
Spis treści:
- Czym jest badanie ABCDE?
- Na czym polega schemat ABCDE – ocena stanu poszkodowanego?
- Schemat ABCDE w pierwszej pomocy
- Kurs pierwszej pomocy – jak nie bać się udzielać pomocy
Czym jest badanie ABCDE?
Badanie według schematu ABCDE oraz/lub CABCDE jest metodą oceny i podejścia do pacjenta w sytuacjach nagłych i krytycznych. Taka ocena stanu poszkodowanego wykorzystywana jest szczególnie w medycynie ratunkowej, intensywnej terapii oraz oczywiście pierwszej pomocy. Schemat ten pomaga w systematycznym i uporządkowanym badaniu poszkodowanego, co jest kluczowe w szybkim rozpoznawaniu i reagowaniu na potencjalne zagrożenie życia.
Badanie ABCDE składa się z pierwszych liter angielskich słów.
- A – Drogi oddechowe (Airway)
- B – Oddychanie (Breathing)
- C – Krążenie (Circulation)
- D – Ocena neurologiczna (Disability)
- E – Ekspozycja (Exposure)
Rozszerzenie schematu: CABCDE
- C – Kontrola krwawienia (Catastrophic haemorrhage)
- W tym rozszerzeniu, pierwszym krokiem jest identyfikacja i natychmiastowa kontrola dużych, zagrażających życiu krwawień (np. przez ucisk, stosowanie opasek zaciskowych, opatrunki hemostatyczne).
Kolejne kroki, A do E, pozostają takie same jak w podstawowym schemacie ABCDE, lecz zawsze z uwzględnieniem priorytetu, jakim jest kontrola krwawienia w kroku C.
Wdrażanie schematu ABCDE i jego rozszerzenia CABCDE wymaga odpowiedniego szkolenia i praktyki, a także zrozumienia patofizjologii stanów nagłych i umiejętności szybkiego reagowania na zmieniające się potrzeby pacjenta. Ocena stanu poszkodowanego wykonana sprawnie często decyduje o jego przeżyciu w sytuacji np. wypadku.
Na czym polega schemat ABCDE – ocena stanu poszkodowanego?
Badanie ABCDE to nic innego, jak sprawdzenie podstawowych funkcji życiowych i ocena stanu ogólnego. Jeśli zobaczysz osobę potrzebującą pomocy, przede wszystkim powinieneś ocenić najpierw miejsce zdarzenia pod kątem bezpieczeństwa: zarówno swojego, jak i poszkodowanego oraz świadków wypadku. Gdy miejsce jest niebezpieczne, jeżeli to możliwe, przenieś ofiarę w bezpieczne miejsce. Dopiero, gdy uznasz, że nie grozi Wam niebezpieczeństwo, podejdź do ofiary i dokonaj wstępnej oceny stanu poszkodowanego. Zwróć uwagę na C–krwotoki. Jeżeli jesteś świadkiem wypadku z większą liczbą ofiar, szybko zorientuj się w liczbie osób poszkodowanych. Jest to ważne ze względu na potrzebną liczniejszą pomoc oraz niezbędny dodatkowy sprzęt. Jeżeli uznasz, że stan ofiar/ofiary jest poważny, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe, podając dyspozytorowi jak najwięcej informacji o zdarzeniu. Pozostań przy poszkodowanym do czasu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego.
Schemat ABCDE w pierwszej pomocy
Schemat ABCDE to postępowanie z poszkodowanym ułatwiające przeprowadzenie pierwszej pomocy przedmedycznej. Schematem tym posługują się również zespoły ratownictwa medycznego, jednak w tym przypadku sposób postępowania jest bardziej rozbudowany. Od czego powinieneś rozpocząć ocenę stanu poszkodowanego? Oto algorytm postępowania przed udzieleniem pierwszej pomocy. Gorąco Cię zachęcam do obejrzenia mojego filmu na platformie YouTube, dotyczącego właśnie schematu ABCDE:
A – Airways – ocena drożności dróg oddechowych
W przypadku osoby nieprzytomnej głównym zagrożeniem jest mechaniczna niedrożność dróg oddechowych w wyniku zapadania się języka na tylną ścianę gardła albo spowodowana wymiotami, krwotokiem. Sprawdź, czy w jamie ustnej nie znajduje się np. ciało obce, pokarm, wymiociny. Podstawową rolą osoby udzielającej pierwszej pomocy jest zapewnienie osobie, która straciła przytomność, drożności dróg oddechowych. O tym, jak to zrobić rękoczynem czoło-żuchwa, dowiesz się z tego krótkiego filmiku:
Ułożenie osoby nieprzytomnej z zachowanym prawidłowym oddechem w pozycji bocznej bezpiecznej jest dla niej najbezpieczniejsze. W tej stabilnej pozycji taka osoba nie zadławi się własną śliną/wymiocinami, a język nie zatyka górnych dróg oddechowych.
B – Breathing – ocena oddechu
B – breathing, czyli sprawdź oddech. Po udrożnieniu dróg oddechowych osoby, której pomagasz, przytrzymując jej odchyloną głowę, oceń oddech za pomocą metody patrz-słuchaj-poczuj. Oddech należy kontrolować przez 10 sekund. Nachyl się i sprawdź, czy klatka piersiowa się porusza, nasłuchuj wydychanego powietrza z ust poszkodowanego i staraj się wyczuć wydychane powietrze na własnym policzku. Ocena oddechu wymaga skupienia. Najłatwiej jest dokonać tej oceny przy odsłoniętej klatce piersiowej. Tylko w taki sposób można dokładnie zaobserwować jej ruchy. Policz ilość oddechów na minutę, a jeśli poszkodowany nie oddycha lub oddech jest nieprawidłowy (mniej niż 2 oddechy na 10 sekund, oddech agonalny, słaby, świszczący), to należy jak najszybciej podjąć resuscytację i wezwać pomoc.
C – Circulation – ocena krążenia i komfortu termicznego
C – circulation to sprawdzenie pracy serca i czy nie doszło do krwawień zewnętrznych, które należałoby zatamować, a także ocena koloru i temperatury skóry poszkodowanego. Staramy się wyczuć tętno w okolicy szyi lub nadgarstka. Przypominam, że jeżeli chory nie oddycha lub jego tętno jest niewyczuwalne, to należy rozpocząć niezwłocznie RKO! Jeżeli tętno i oddech występują, ewentualny krwotok został zatamowany, to połóż go w pozycji bezpiecznej i zapewnij mu komfort termiczny. Przykryj go kocem i folią NRC (a najlepiej zastosuj kilka warstw oraz odizolowanie od podłoża)
D – Disability – ocena przytomności i stanu świadomości
Oceń stan przytomności poszkodowanego, wykorzystując do tego minimum 2 bodźce – głosowy i dotykowy. Uklęknij przy nim, złap go za ramię i delikatnie nim potrząśnij. Zadaj mu krótkie pytania: Czy mnie słyszysz? Co się stało? Jakakolwiek reakcja poszkodowanego na zadane bodźce: zmiana mimiki twarzy, otwarcie oczu, ruch ciała, świadczą o tym, że odbiera on bodźce zewnętrzne. Może się jednak zdarzyć, że z powodu odniesionych obrażeń lub szoku powypadkowego, dojdzie do upośledzenia stanu świadomości i nie będzie w stanie logicznie odpowiedzieć na zadane pytanie lub wykonać polecenia. Jeżeli poszkodowany jest przytomny i odpowiada, jest zaopiekowany, a pomoc wezwana, zbierz wywiad SAMPLE, zadając proste pytania, które przedstawię Ci w oddzielnym artykule. Przyczyny utraty przytomności mogą być różne m.in.: udar, zatrzymanie funkcji życiowych, uraz głowy, zadławienie. Stan pacjenta oceniamy skalą AVPU:
- A (Alert) – przytomny, zorientowany
- V (Verbal) – reaguje na polecenia głosowe
- P (Pain) – reaguje na bodźce bólowe
- U (Unresponsive) – nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce
E – Exposure – odsłonięcie i zbadanie innych obszarów ciała
Odsłoń i zbadaj inne obszary ciała pacjenta, by sprawdzić, czy nie odniósł dodatkowych obrażeń, urazów. Poszkodowany może mieć złamania, krwawienia, rany, których na pierwszy rzut oka nie widać Ocena stanu poszkodowanego powinna zawierać także rozcięcie ubrania oraz co ważne sprawdzenia obrażeń na plecach. Krwawienia na pierwszy rzut oka można nie zobaczyć ponieważ krew wsiąka w podłoże (piasek, trawa, śnieg).
Kurs pierwszej pomocy – jak nie bać się udzielać pomocy
Każdy z nas może znaleźć się w sytuacji, w której będzie musiał udzielić pierwszej pomocy drugiej osobie. Z tego powodu bardzo ważne jest szkolenie z pierwszej pomocy. Udzielając pomocy zwiększasz szansę na przeżycie poszkodowanego. Wiedza na temat podstawowych działań mających na celu utrzymanie życia i zdrowia osoby poszkodowanej daje Ci pewność siebie, a co za tym idzie przyspiesza Twoją reakcję. Jest to szczególnie istotne przed przyjazdem ratowników medycznych. Pierwsza pomoc, poza ratowaniem życia w wielu przypadkach, ma także na celu zapobieganie pogorszeniu się stanu poszkodowanego i utrzymanie go w możliwie najlepszym stanie do czasu przybycia fachowej pomocy. Żeby udzielić pomocy w skuteczny sposób, musisz znać podstawy jej udzielania. Jedyny tak profesjonalny kurs z cennymi wskazówkami, prowadzony przez wykwalifikowanych i aktywnych zawodowo ratowników medycznych, znajdziesz tutaj.
Jeżeli masz jakieś pytania, pisz śmiało do mnie 🙂
Zostaw Komentarz