Suspension trauma, uraz związany z zawieszeniem, szok wiszenia

Na samym początku podkreślam, że nazwa suspension trauma jest nazwą angielską tłumaczyć można ją jako uraz związany z zawieszeniem lub szok wiszenia. Jednoznaczne nazewnictwo nie zostało usystematyzowane w języku polskim.

Szok wiszenia co go powoduje?

Organizm człowieka to system naczyń połączonych, serce pompuje krew do wszystkich komórek ciała. Jednak prawidłowe działanie serca zależy też od tego, czy się poruszamy. Zbyt długie przebywanie w pozycji stojącej bez możliwości poruszania się lub zawieszenie w uprzęży bez możliwości wykonywania ruchu może doprowadzić do tzw. szoku wiszenia. Krew nie może powrócić do serca na skutek zahamowania działania tzw “pompy mięśniowej” oraz działania grawitacji. W ruchu organizm działa sprawniej, krew krąży na skutek działania skurczów naczyń krwionośnych i mięśni. Do tego należy dodać cały czas działającą grawitację potęgującą zaleganie krwi w kończynach.

Kolejnym czynnikiem, który może sprzyjać “niedotlenieniu spowodowanym wiszeniem” jest odwodnienie (np. wysoka temperatura otoczenia / wysiłek fizyczny / nieodpowiednie nawadnianie / uprawianie sportów wysokiego ryzyka na kacu itd.).

Nawet jeśli pracujesz w pozycji stojącej lub wisisz podczepiony do uprzęży, staraj się poruszać unikniesz w ten sposób zastoju żylnego. Mięśnie muszą pracować i kurczyć się, aby przepływ krwi i metabolizm był na odpowiednim poziomie.

U kogo może wystąpić suspension trauma – szok wiszenia

Wystąpienie tego zjawiska ma miejsce podczas pracy lub uprawiania sportu czy nawet ćwiczeń w zakresie ratownictwa wysokościowego. Mam tu na myśli pracę na wysokości w uprzęży sporty górskie, wspinaczki, paralotniarstwo, spadochroniarstwo, canyoneeringu, base jumpingu, speleologii a także popularnego ostatnio wiązania BDSM ( z ang. bondage ‒ skrępowanie, discipline ‒ dyscyplina, sadism ‒ sadyzm, masochism ‒ masochizm) praktyk sexualnych.

“Wisieć” można nie tylko w uprzęży alpinistycznej. Zawisnąć może np. spadochroniarz na drzewie / na napowietrznej linii energetycznej.

Suspension trauma wykonywane badania

Badania na ochotnikach, jakie zostały wykonane to na przebieg badania Barioda i Théry’ego. Gdzie ochotnicy byli podwieszani na uprzęży w różnym pochyleniu. Mieli zwisać nieruchomo, już po około 20-30 minutach badanie zostało przerywane na skutek negatywnych objawów występujących u ochotników lub utraty przytomności. Badania prowadzone przez Madsena u 76 ochotników podwieszonych na uprzęży również w ciągu około 30 minut wykazały występowanie dolegliwości związanych z układem krążenia. Badanie, które przeprowadzili Rauch przeprowadzono eksperyment, podczas którego 20 zdrowych ochotników (niezawodowych wspinaczy) miało “wisieć” w uprzęży (max 60 minut). W tym przypadku 12 z 40 prób zostało przedwcześnie przerwanych, ze względu na zagrożenie utratą przytomności i wystąpieniem objawów przed omdleniowych.

Wiosek jest jedno znaczy wiszenia na uprzęży prowadzi do problemów z krążeniem, a w konsekwencji utraty przytomności i śmierci poszkodowanego.

Objawy suspension trauma, uraz związany z zawieszeniem, szok wiszenia

• uczucia słabości,
• zawroty głowy,
• zaburzenia widzenia / “rozmazany” obraz
• nudności,
• uczucie gorąca,
• bladość skóry,
• nagłe pocenie się,
• zaburzenia czucia i drętwienie kończyn
• odczuwanie duszności
• tachykardia lub bradykardia (kołatanie serca),
• objawy wstrząsu zimna blada spocona skóra zanik tętna obwodowo)
• utrata przytomności,
• śmierć w wyniku niedotlenienia mózgu,

Konsekwencje suspension trauma, uraz związany z zawieszeniem, szok wiszenia

Czas wystąpienia objawów nie jest jedno znaczny. W niektórych przypadkach obserwowano pierwsze objawy już po 3 minutach wiszenia a w innych po około 20 minutach. Pierwsze objawy złego samopoczucia w konsekwencji prowadzą do omdlenia. Niestety w normalnych warunkach po omdleniu i przyjęciu pozycji horyzontalnej dochodzi do wyrównania ciśnienia tętniczego krwi i odzyskania przytomności. W warunkach zawieszenia oraz na skutek ucisku uprzęży i siły grawitacji dochodzi do pogłębienia się wstrząsu. Brak pomocy udzielonej na czas prowadzi do zatrzymania akcji serca.

Wnioski z badań dotyczących urazów związanych z zawieszeniem

• Konsekwencją nieruchomego pozostawania w podwieszeniu jest grawitacyjne gromadzenie się krwi w dolnych częściach ciała, prowadzące do względnej hipowolemii w górnej części ciała.
• Zaleganie krwi potęgowane jest przez ograniczenie skuteczności pompy mięśniowej wspomagającej powrót krwi żylnej i ograniczenie rozprężania się klatki piersiowej przez część piersiową uprzęży.
• Grawitacyjne gromadzenie się krwi w kończynach i jej zaleganie skutkuje powstawaniem obrzęków, zwiększeniem udziału przemian beztlenowych i miejscową zmianą pH w kierunku kwasowym, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych, spotęgowania obrzęków i nasilenia hipowolemii.
• Brak pomocy lub pomoc źle udzielona kończy się śmiercią.

Prewencja, czyli jak nie dopuścić do wystąpienia urazów związanych z zawieszeniem

W celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia suspension trauma należy podczas pracy lub uprawiania sportu kierować się zdrowym rozsądkiem. Odpowiedni dobór sprzętu oraz wcześniejsze przeszkolenie jest kluczowe w celu zapobiegania szokowi związanemu z wiszeniem. Jeśli pomimo tego wystąpią negatywne objawy należy:

• zacząć poruszać kończynami w róże strony zmieniając pozycję,
• zastosować taśmy ratunkowe
• ewentualnie statycznie napinać mięśnie kończyn,
• spróbować podnieść kończyny dolne do pozycji poziomej lub przyciągnąć kolana do klatki piersiowej wykonując te czynności kilkukrotnie,
• wezwać pomoc, uprzedzić osoby będące w pobliżu o wystąpienia negatywnych objawów wiszenia
• ewakuować poszkodowanego w bezpieczne miejsce.

Pierwsza pomoc suspension trauma, uraz związany z zawieszeniem, szok wiszenia

Akcja ratownicza musi zostać przeprowadzona sprawnie z zachowaniem następujących kroków:

• dotrzeć do poszkodowanego w jak najszybszy sposób,
• jeśli poszkodowany zgłasza lekkie objawy należy np. uczucie osłabienia należy kazać mu zmienić pozycje, poruszać się, spinać mięśnie, założyć taśmy ratunkowe,
• ściągnąć poszkodowanego na ziemię,
• jeżeli poszkodowany jest przytomny – umieścić go w pozycji siedzącej z uniesionym tułowiem i kolanami przyciągniętymi do tułowia przez minimum 30 min (ze względu na zmiany biochemiczne powstałe na wskutek Szoku Wiszenia, nie należy zabezpieczać poszkodowanego w pozycji leżącej – wniosek Seddona), Według przeprowadzonego badania szybki napływ krwi do serca może spowodować jego zbyt duże obciążenie i doprowadzić do zatrzymania krążenia.
• staraj się utrzymać drożność dróg oddechowych, jeśli to nie możliwe połóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,
• jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny – podjąć czynności ratownicze w pozycji horyzontalnej- zastosować pozycję boczną bezpieczną,
• jeżeli poszkodowany jest nieprzytomny i nie oddycha należy rozpocząć resuscytację jak najszybciej to będzie możliwe w pozycji horyzontalne, j
• jeśli to możliwe zapewnij tlen w 100% wszystkim pacjentom,
• wezwij zespół ratownictwa medycznego

Prewencja czyli jak nie dopuścić do wystąpienia urazów związanych z zawieszeniem

W celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia suspension trauma należy podczas pracy lub uprawiania sportu kierować się zdrowym rozsądkiem. Odpowiedni dobór sprzętu oraz wcześniejsze przeszkolenie jest kluczowe w celu zapobiegania szokowi związanemu z wiszeniem. Jeśli pomimo tego wystąpią negatywne objawy należy:

• zacząć poruszać kończynami w róże strony zmieniając pozycję,
• ewentualnie statycznie napinać mięśnie kończyn,
• spróbować podnieść kończyny dolne do pozycji poziomej lub przyciągnąć kolana do klatki piersiowej wykonując te czynności kilkukrotnie,
• wezwać pomoc, uprzedzić osoby będące w pobliżu o wystąpienia negatywnych objawów wiszenia
• ewakuować poszkodowanego w bezpieczne miejsce.

Poszkodowany, który wisiał w uprzęży dłużej niż 20 minut powinien zostać poddany obserwacji szpitalnej.