Uraz oka to szczególnie nieprzyjemna sytuacja, nasilenie bólu i dyskomfortu bywa odwrotnie proporcjonalne do stopnia uszkodzenia. Czasami drobne urazy wywołują naprawdę silne dolegliwości bólowe, a te poważne uszkodzenia, mimo braku silnego bólu, mogą doprowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku. Urazy gałki ocznej są przyczyną utraty widzenia głównie u dzieci i młodzieży. Postaram się wyjaśnić Ci, jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku urazu mechanicznego, urazu chemicznego i ciała obcego w oku.
Spis treści:
- Uraz oka i gałki ocznej – przyczyny
- Uraz oka- Objawy
- Rodzaje urazu oka
- Erozja rogówki
- Ciało obce w rogówce
- Uraz oka – substancje chemiczne
- Ciało obce w gałce ocznej
- Urazy tępe oka
- Podsumowanie urazy oka
Uraz oka i gałki ocznej – przyczyny
Urazy gałki ocznej są częstą przyczyną czasowego lub trwałego upośledzenia widzenia, co przekłada się na funkcjonowanie całego organizmu człowieka. Z danych WHO wynika, że każdego roku dochodzi do ok. 55 mln urazów gałki ocznej na świecie, z czego 1,6 mln przypadków kończy się całkowitą utratą wzroku. Do urazów oka najczęściej dochodzi przypadkowo. U dzieci jest to efekt zabawy, upadku, kontaktu z substancjami chemicznymi, które nie powinny znajdować się w ich zasięgu. Rodzaj uprawianego sportu, np. koszykówka, piłka ręczna, piłka nożna, tenis ziemny, może predysponować do urazów gałki ocznej.
Urazu oka – objawy
Obrażenia oczu mogą objawiać się poprzez:
- pogorszenie jakości widzenia – rozmyty lub zamglony obraz, utrata części pola widzenia,
- wylewy krwi, krwiaki,
- pieczenie, uczucie “piasku” pod powiekami,
- odczuwanie ciała obcego w oku,
- opuchnięcie tkanek otaczających gałkę oczną,
- światłowstręt,
- ból,
- łzawienie.
Rodzaje urazu oka
Wśród najczęstszych urazów oka wymienić możemy niewielkie uszkodzenia, jak np. drobne ciało obce pod powieką lub w rogówce oraz te poważniejsze, które mogą prowadzić do utraty wzroku: zranienia penetrujące gałkę oczną, pęknięcia gałki ocznej, oparzenia chemiczne i ciała obce wewnątrzgałkowe. Gdy do oka dostanie się „paproch”, rzęsa, muszka, opiłek, spokojnie możesz sobie sam poradzić z wyciągnięciem ciała obcego. Spróbuj usunąć przedmiot znajdujący się na powierzchni gałki ocznej. Użyj najlepiej jałowej gazy. Nie dotykaj oka brudnymi rękami! Przepłucz oko solą fizjologiczną lub pod bieżącą, letnią wodą.
Erozja rogówki
Najczęściej podczas urazu oka dochodzi do uszkodzenia rogówki. Jest ona bogato unerwiona, dlatego nawet niewielki uraz nabłonka rogówki może powodować wystąpienie dużych dolegliwości bólowych. Ubytek nabłonka powierzchni rogówki jest nazywany erozją. Może być ona spowodowana m.in. przypadkowym skaleczeniem gałązką drzewa, paznokciem, kartką papieru. Pacjent ma uczucie ciała obcego w oku, światłowstręt i zamglone widzenie.
Ciało obce w rogówce
Inną bardzo częstą przyczyną konsultacji okulistycznych na szpitalnych oddziałach ratunkowych są ciała obce wbite w rogówkę. Powinny być usunięte szybko, ponieważ może tworzyć się wokół nich stan zapalny. Ciało obce z rogówki zwykle usuwa się pod mikroskopem, a następnie zakłada się opatrunek uciskowy z maścią antybiotykową.
Uraz oka – substancje chemiczne
Ten rodzaj urazu gałki ocznej stanowi grupę stanów nagłych w okulistyce. Około 20% urazów chemicznych oka powoduje znaczną, trwałą niepełnosprawność wzrokową, a także defekty kosmetyczne. Najważniejsza jest natychmiastowa, prawidłowa reakcja oraz jak najszybsza pomoc medyczna. Jeśli do oka dostanie się substancja chemiczna:
- przepłucz je dużą ilością bieżącej wody,
- chroń drugie oko przed skażeniem substancją drażniącą,
- minimalizowanie czasu ekspozycji na substancję chemiczną poprawia rokowania.
Substancje alkaliczne, którymi oparzenia zdarzają się częściej, zwykle powodują rozleglejsze urazy niż substancje kwasowe. Chemię domową należy trzymać w miejscu całkowicie niedostępnym dla małych dzieci. Osoba poszkodowana powinna być przetransportowana do szpitala bez zbędnej zwłoki. Na czas transportu nie należy zasłaniać oka opatrunkiem. Powikłaniami poważnych oparzeń gałki ocznej może być m.in.: martwica tkanek, owrzodzenie rogówki, perforacja gałki ocznej, bliznowacenie, jaskra wtórna, bielmo rogówki.
Ciało obce w gałce ocznej
Groźnym stanem jest obecność ciała obcego wewnątrz gałki ocznej. W ok. 10% tego typu urazów dochodzi do zakażenia wewnątrzgałkowego, które może skutkować nieodwracalną utratą widzenia. Powstaje wtedy uszkodzenie mechaniczne, a dodatkowo ciało obce może działać toksycznie na różne struktury gałki ocznej (żelazica, miedzica). Szkło, złoto, srebro, plastik są obojętne chemicznie. Najgroźniejsze są ciała obce organiczne, szczególnie zanieczyszczone ziemią. Gdy przedmiot jest wbity w gałkę oczną:
- zasłoń oboje oczu u poszkodowanego i udaj się do szpitala z odziałem okulistyki,
- postaraj się uspokoić dziecko,
- uraz się nie pogłębi, gdy dziecko nie będzie poruszało oczami.
Urazy tępe oka
Skutkiem uderzenia przedmiotem np. piłką tenisową, korkiem od szampana, a także urazów głowy, jest wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Uderzenie w oko lub tkankę wokół niego powoduje podbite oko. Okolica oka jest wtedy opuchnięta i bolesna. Obrzęk może zakłócać widzenie. Objawy niepokojące mogą nie być widoczne bezpośrednio po zdarzeniu, ale nawet do 6 miesięcy od urazu. Jednym z następstw urazu tępego może być wstrząśnienie siatkówki. Gdy doszło do urazu na skutek uderzenia, przewrócenia – zastosuj zimny okład na stłuczenie, by zmniejszyć obrzęk i opuchliznę, a także zmniejszyć szanse na wylew krwi do gałki ocznej. Krwotok podspojówkowy ma miejsce, gdy krew pojawia się w spojówce, która pokrywa twardówkę. Krew może również gromadzić się między rogówką a tęczówką. Poproś dziecko, żeby nie wydmuchiwało nosa, by nie pogłębiać krwiaka.
Podsumowanie urazy oka
Każdy przypadek urazu gałki ocznej lub jego podejrzenie wymagają konsultacji okulistycznej. Jedynie profesjonalne badanie oka pozwala na odpowiednią ocenę stanu zdrowia narządu wzroku i wprowadzenie ewentualnego leczenia, które jest kluczowe. W przypadku dzieci istotne jest uspokojenie małego pacjenta. Należy pamiętać, że w przypadku oparzeń chemicznych najważniejszym elementem pierwszej pomocy jest natychmiastowe i obfite płukanie gałki ocznej. Trzeba również zadbać o to, by poszkodowany otrzymał szybką pomoc lekarską. Odpowiednio szybkie postępowanie ma kluczowy wpływ na rokowanie pacjenta. Oko po urazie nie może być dotykane, pocierane ani uciskane. Niewskazany jest również wysiłek fizyczny i czytanie. Nie bagatelizuj wypadków dotyczących okolicy oka i zawsze skonsultuj się ze specjalistą. Zasady udzielania pierwszej pomocy poznasz na kursie pierwszej pomocy online.
Zostaw Komentarz