Najtragiczniejszy scenariusz, jaki możemy sobie wyobrazić, będąc świeżo upieczonymi rodzicami, to zdecydowanie śmierć niemowlęcia podczas snu. Czy obawy są słuszne? Jak często zdarza się taka sytuacja, jakie są jej przyczyny oraz czy można zminimalizować ryzyko jej wystąpienia – na te pytania postaram się odpowiedzieć zgodnie z aktualną wiedzą.
Spis treści:
- Śmierć łóżeczkowa – co to
- Śmierć łóżeczkowa – przyczyny
- Co robić, gdy dziecko nie oddycha
- Śmierć łóżeczkowa – zapobieganie
Śmierć łóżeczkowa – co to
Śmierć łóżeczkowa SIDS (ang. Sudden Infant Death Syndrome) to śmierć dziecka do 12 miesiąca życia w czasie snu, której przyczyny nie da się ustalić. Najczęściej stwierdza się ją u niemowląt w 2.–3. miesiącu życia. Istotną kwestią jest brak chorób przewlekłych czy ostrych stanów będących bezpośrednią przyczyną śmierci dziecka. To tragiczne zjawisko, które nadal stanowi wyzwanie dla badaczy i przyczynę lęku wśród rodziców. Nie jest częste, w Polsce tego typu przypadków jest ok. 15 rocznie (na ok. 400 tys. porodów i 1600 zgonów w ciągu pierwszego roku życia). Wracasz ze swoim nowo narodzonym potomkiem do domu, dziecko teoretycznie jest zdrowe, ale gdzieś z tyłu głowy masz obawę o jego nagłą śmierć w trakcie snu. Zwłaszcza po narodzinach pierwszego dziecka często sprawdzamy, czy na pewno oddycha, spotykając się z niezrozumieniem otoczenia. O co warto zadbać, by zminimalizować ryzyko jej wystąpienia? Czy warto zainwestować w urządzenie monitorujące oddech dziecka? O tym zaraz Ci opowiem.
Śmierć łóżeczkowa – przyczyny
Wciąż nie jest jasne, jakie są dokładne przyczyny występowania SIDS. Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej mogą być:
- wiek dziecka- najbardziej narażone są dzieci w 2.–3. miesiącu życia,
- płeć męska- częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek,
- wcześniactwo i niska masa urodzeniowa,
- spanie w pozycji na brzuszku, zbyt miękki materac,
- bezdech- zwykle niegroźny, ale gdy się przedłuża, trzeba reagować,
- wady serca, niewykryte po narodzinach,
- szkodliwy wpływ toksyn, w tym ekspozycja na dym tytoniowy (w trakcie ciąży i po porodzie), narkotyki lub alkohol,
- niedobór serotoniny- już w 2006 roku naukowcy zaobserwowali niedobór serotoniny w pniu mózgu dzieci zmarłych na SIDS,
- predyspozycje genetyczne- jeżeli w rodzinie występowały już przypadki nagłej śmierci łóżeczkowej,
- infekcje układu oddechowego i zakażenia bakteryjne,
- przegrzanie,
- nieprawidłowości w trakcie ciąży np. zakażenia wewnątrzmaciczne, niedokrwistość u matki,
- młody wiek matki (poniżej 19 lat).
Hipotetyczne przyczyny nie wyjaśniają do końca, dlaczego akurat dane dzieci umierają nagłą śmiercią łóżeczkową. Naukowcy z Australii odkryli jednak czynnik biologiczny, który może sugerować ryzyko wystąpienia zespołu SIDS: enzym butyrylocholinesterazę (BchE). Badacze porównali skład krwi pobranej z pięt noworodków: 655 zdrowych, 26 zmarłych z powodu SIDS oraz 41 tych, których śmierć miała inne przyczyny. Dziewięcioro na dziesięcioro niemowląt, których przyczyną śmierci był SIDS, miało znacznie niższy poziom enzymu BChE niż dzieci z pozostałych dwóch grup. Z pewnością to odkrycie byłoby wielką ulgą dla wielu rodziców żyjących w żałobie po swoich dzieciach, bo zwykle mierzą się z dużą traumą i często obwiniają się, że czegoś nie dopilnowali. Badania są jednak wykonane na zbyt małej próbie, by mówić o przełomie. W dodatku nadal nie ma cudownego specyfiku albo metody postępowania, które całkowicie wykluczyłyby występowanie tego zjawiska.
Co robić, gdy dziecko nie oddycha
Niestety często nie mamy wpływu na tragedię, która nas dotyka. Wybudzanie dziecka ze snu, by sprawdzić, czy oddycha, nie jest dobrym rozwiązaniem. Gdy zauważymy, że niemowlę nie oddycha prawidłowo, weź je na ręce i uszczypnij w stópkę. Może to pomóc dziecku odzyskać normalny oddech. W przypadku, gdy dziecko nie oddycha, jest sine, natychmiast przejdź do resuscytacji krążeniowo-oddechowej i wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod nr 999 lub 112. Jak prawidłowo wykonać RKO u niemowlaka, dowiesz się z tego wpisu, Pamiętaj, że panika nie pomoże. Warto odświeżyć swoją wiedzę z zakresu pierwszej pomocy, by w sytuacji awaryjnej wiedzieć, co należy robić. Schemat postępowania, gdy doszło do zatrzymania krążenia u dziecka, szczegółowo omawiamy w naszym kursie pierwszej pomocy.
Śmierć łóżeczkowa – zapobieganie
Pomimo istnienia wielu rodzajów monitorów czynności serca i oddechu niemowlęcia, do tej pory nie ma dowodów na ich skuteczność w zapobieganiu nagłej śmierci łóżeczkowej. Są jednak one przydatne u dzieci, które prezentują bezdechy. Jak możesz zmniejszyć szansę na wystąpienie nagłej śmierci łóżeczkowej?
- Układaj dziecko do spania na plecach, nie na brzuchu ani nie na boku (może się przekręcić na brzuch). Wbrew powszechnej opinii pozycja ta nie zwiększa ryzyka zachłyśnięcia u dzieci z refluksem żołądkowo-przełykowym. Akcja uświadamiająca rodziców na ten temat w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie zmniejszyła częstotliwość występowania śmierci łóżeczkowej aż o 80%!
- Zapewnij dziecku twardy materac. Miękkie podłoże do spania zwiększa ryzyko SIDS 5-krotnie, a w połączeniu ze spaniem na brzuchu aż 21-krotnie!
- Łóżeczko powinno być bez ochraniaczy, poduszek, kocyków, maskotek. Ubieraj niemowlę do spania w śpiworek, zamiast przykrywania kołderką czy kocykiem. W Stanach Zjednoczonych w latach 2006-2012 z powodu zastosowania ochraniaczy do łóżeczka przynajmniej 48 niemowląt zmarło poprzez uduszenie się. W niektórych krajach zabroniono ich sprzedaży.
- Śpij z dzieckiem do 6. miesiąca życia (a najlepiej do 1. r.ż.) w jednym pomieszczeniu. Poza łatwiejszą kontrolą oddechu dziecka, istotne jest to, że niemowlę słyszy nas i zmniejsza to szansę na przedłużający się bezdech.
- Karm piersią, jeśli to możliwe. U dzieci karmionych piersią przez 2 miesiące ryzyko zmniejsza się już o połowę.
- Podawaj dziecku smoczek do snu. Odruch ssania może usprawniać działanie układu nerwowego i oddechowego.
- Unikaj dymu tytoniowego. Osoby palące powinny zmieniać odzież i myć włosy przed kontaktem z dzieckiem.
- Nie przegrzewaj dziecka.
- Ćwicz z niemowlakiem leżenie na brzuszku (nigdy nie zostawiaj go samego w tej pozycji!) i stopniowo obroty.
Odnośnie współspania zdania są podzielone. Część specjalistów twierdzi, że spanie rodziców z niemowlakiem w jednym łóżku zwiększa szansę na wystąpienie SIDS. Inni dopuszczają możliwość co-sleepingu poza kilkoma wyjątkami. Jeśli dziecko śpi z rodzicami, to nigdy nie powinno spać w środku, pomiędzy nimi. Nie można spać razem z niemowlakiem w jednym łóżku, gdy:
- dziecko jest wcześniakiem lub urodziło się z niską masą urodzeniową.
- któreś z rodziców spożywało alkohol, jest pod wpływem substancji psychoaktywnych, pali papierosy, jest bardzo zmęczone,
- rodzice śpią na miękkim materacu, dmuchanym materacu, na kanapie.
Wiesz już, jakie są czynniki zwiększające ryzyko oraz jakie działania pomagają zmniejszyć częstotliwość występowania SIDS. Edukacja rodziców i przestrzeganie zasad bezpiecznego snu niemowląt są kluczowe dla ochrony najmłodszych członków społeczeństwa.
Zostaw Komentarz