Reanimacja – co to jest i jak ją wykonać?

Reanimacja a resuscytacja – to terminy często używane zamiennie, ale mają one różne znaczenia. Reanimacja (łac. reanimatio – przywrócenie życia) są to wszelkie środki podjęte w celu przywrócenia osobie poszkodowanej krążenia, oddychania oraz świadomości, stosowane w sytuacji zagrożenia życia. W tym artykule przyjrzymy się tym działaniom w przypadku osoby dorosłej i dzieci. Dowiesz się także co to jest resuscytacja. 

Definicja Resuscytacja VS Reanimacja

Reanimacja: to zbiór czynności mających na celu przywrócenie pełnych funkcji życiowych (krążenia, oddechu i świadomości) u osoby w stanie zagrożenia życia. Obejmuje zaawansowane zabiegi medyczne, takie jak podanie leków, defibrylacja, monitorowanie stanu pacjenta oraz opiekę po reanimacyjną, wymagającą specjalistycznej wiedzy i sprzętu.

Resuscytacja: to zbiór podstawowych czynności ratowniczych podejmowanych w sytuacji nagłego zatrzymania krążenia, mających na celu przywrócenie spontanicznego krążenia i oddechu. Procedura ta obejmuje uciskanie klatki piersiowej i sztuczne oddychanie, które mogą być wykonywane przez osoby przeszkolone, nawet bez specjalistycznego sprzętu. Gówna różnica to taka że w resuscytacji nie ma powrotu świadomości.

Reanimacja – podstawowe informacje historyczne

Próby ożywiania osób na pograniczu życia i śmierci, po zatrzymaniu akcji serca, były podejmowane już w czasach starożytnych. W egipskiej opowieści o Izydzie ożywia ona zamordowanego Ozyrysa poprzez wdmuchiwanie powietrze do jego ust. Ze starożytności pochodzą pierwsze opisy nacinania lub nakłuwania tchawicy w przypadku braku drożności dróg oddechowych. W roku 1555 flamandzki uczony Andreas Vesalius przeprowadził eksperyment – podtrzymywał oddech u psa przy pomocy trzciny, którą wprowadził do jego dróg oddechowych. Rozwój technik reanimacyjnych nastąpił w XVIII wieku. Duże natężenie pracy w portach morskich wywołało znaczny wzrost liczby utonięć. Ludzie zaczęli poszukiwać skutecznych technik przywracania oddechu i krążenia krwi. W 1767 roku towarzystwa naukowe opublikowały pierwsze wytyczne resuscytacji. Zalecano m.in. stosowanie sztucznego oddychania metodą usta-usta, uciskanie nadbrzusza i wywoływanie wymiotów. W 1776 roku William Cullen, profesor medycyny w Edynburgu i Glasgow, opracował pierwsze techniki intubacji tchawicy. Zalecał on dodatkowe podawanie powietrza do umieszczonej w tchawicy rurki za pomocą strzykawki, gdy sama wentylacja okazuje się niewystarczająca. Przeprowadzano badania nad skutecznością masażu serca jako uzupełnienie sztucznego oddychania. Pierwszy w historii ręczny respirator trafił do użycia w roku 1911. W latach 50. XX w. dr Claude Beck dokonał pierwszej skutecznej defibrylacji. Zauważono, że warto byłoby wiedzę z zakresu ratowania ludzkiego życia rozpowszechniać nie tylko wśród osób wykonujących zawody medyczne. W 1879 roku w brytyjskim Woolwich Presbyterian Church przeprowadzony został pierwszy publiczny kurs pierwszej pomocy. W Polsce pierwsze takie zajęcia odbyły się w latach 20. XX wieku z inicjatywy Czerwonego Krzyża.

Reanimacja standardy w czasach obecnych

Reanimacja, w tym RKO (resuscytacja krążeniowo-oddechowa), to podstawowe techniki stosowane w sytuacjach zatrzymania krążenia. Naprzemienne uciskanie klatki piersiowej i wdechy ratunkowe mają na celu przywrócić przepływ krwi i dostarczyć tlen do mózgu. Szybkie rozpoczęcie resuscytacji przez świadków zdarzenia zapobiega nieodwracalnym zmianom w mózgu, a czasem śmierci. Każda minuta bez RKO zmniejsza szanse przeżycia o 10%.

Resuscytacja będzie najskuteczniejsza, jeżeli połączymy uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi. Standardowe procedury i wytyczne, takie jak te opracowane przez American Heart Association (AHA) i European Resuscitation Council (ERC), zapewniają szczegółowe instrukcje dotyczące prawidłowego wykonywania reanimacji, co jest niezbędne dla skuteczności działań ratunkowych. Wytyczne te podkreślają znaczenie wysokiej jakości ucisków, odpowiedniego rytmu (100-120 uciśnięć na minutę) oraz głębokości (5-6 cm dla dorosłych). Aktualne zalecenia Europejskiej Rady Resuscytacji podkreślają potrzebę minimalizowania przerw podczas RKO. 

American Heart Association (AHA)

AHA regularnie aktualizuje wytyczne dotyczące reanimacji. Obecne wytyczne kładą nacisk na jakość uciśnięć klatki piersiowej, odpowiednią głębokość i tempo oraz minimalizowanie przerw w uciśnięciach. AHA zaleca również jak najszybsze użycie AED.

European Resuscitation Council (ERC)

ERC, podobnie jak AHA, opracowuje wytyczne oparte na najnowszych badaniach naukowych. Wytyczne ERC podkreślają znaczenie wczesnej defibrylacji, wysokiej jakości RKO oraz edukacji i szkolenia w zakresie reanimacji.

Z poniższego wpisu dowiesz się jak wykonać prawidłowo reanimację w świetle obecnych standardów.

Reanimacja – przyczyny zatrzymania akcji serca

Główne przyczyny zatrzymania akcji serca można podzielić na kilka kategorii: przyczyny sercowe, pozasercowe oraz czynniki ryzyka związane ze stylem życia.

Przyczyny sercowe zatrzymania akcji serca

1. Choroba niedokrwienna serca: Najczęstsza przyczyna, obejmująca zawał serca, który może prowadzić do zaburzeń rytmu serca, takich jak migotanie komór.
2. Arytmie: Nieprawidłowy rytm serca, taki jak migotanie komór czy częstoskurcz komorowy bez tętna, które mogą prowadzić do zatrzymania krążenia.
3. Kardiomiopatie: Choroby mięśnia sercowego, które osłabiają serce i mogą prowadzić do zatrzymania akcji serca.

Przyczyny pozasercowe zatrzymania akcji serca

1. Hipowolemia: Zmniejszenie objętości krwi krążącej, na przykład na skutek krwotoku.
2. Hipoksja: Deficyt tlenu w tkankach spowodowany zaburzeniami oddychania.
3. Hipotermia: Spadek temperatury ciała poniżej 35 stopni Celsjusza.
4. Zaburzenia równowagi elektrolitowej: Znaczny niedobór potasu czy wapnia.
5. Zatrucia: Zatrucia lekami lub substancjami chemicznymi.
6. Powikłania zakrzepowo-zatorowe: Na przykład zator tętnicy płucnej.
7. Tamponada serca: Nagromadzenie płynu w osierdziu utrudniające prawidłową pracę serca.
8. Odma opłucnowa: Najgroźniejsza jest odma prężna, często spowodowana urazem klatki piersiowej.

Czynniki ryzyka związane ze stylem życia

1. Palenie tytoniu.
2. Brak aktywności fizycznej.
3. Otyłość.
4. Cukrzyca.
5. Nadciśnienie tętnicze.
6. Hipercholesterolemia.
7. Nadużywanie alkoholu.
8. Używanie narkotyków, takich jak kokaina i amfetaminy.

Ponadto, rodzinne predyspozycje do choroby wieńcowej, płeć męska, zaawansowany wiek oraz niedobory minerałów, takich jak potas i magnez, mogą zwiększać ryzyko zatrzymania akcji serca​

Jak wykonać reanimację: krok po kroku

Przyczyny utraty przytomności i zatrzymania krążenia mogą być bardzo różne. Często zdarzają się:

• wypadki drogowe,
• upadki z wysokości,
• porażenie prądem,
• utonięcia,
• zatrucia,
• zadławienia,
• choroby serca, w tym zawał mięśnia sercowego,
• udar.

Bardzo rzadko pogotowie zdąży dojechać na miejsce wystarczająco szybko, dlatego los ofiary znajduje się w rękach świadków zdarzenia. Aby uratować życie poszkodowanemu, należy wtedy rozpocząć reanimację. Reanimacja a resuscytacja – czym się różnią? Reanimacja ma na celu przywrócenie oddechu, krążenia oraz odzyskanie przytomności. Z kolei o resuscytacji mówi się, gdy przywrócony zostaje oddech i puls, ale poszkodowany pozostaje nieprzytomny. Europejska Rada Resuscytacji 10 grudnia 2020 przestawiła wytyczne BLS (ang. basic life support), czyli podstawowe zabiegi resuscytacyjne oraz zaawansowane zabiegi resuscytacyjne ALS (ang. advanced life support). W Polsce nad ich przestrzeganiem czuwa Polska Rada Resuscytacji.

Źródło: prckrakow

Etapy reanimacji to:

• resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO),
• przywrócenie czynności OUN (ośrodkowy układ nerwowy), powrót świadomości, przytomności u poszkodowanego.

Najpierw należy się upewnić, że zarówno poszkodowany, jak i Ty oraz pozostali świadkowie zdarzenia jesteście bezpieczni. Jeśli podejrzewasz zatrzymanie krążenia albo występuje inne zagrożenie życia, zadzwoń pod numer 112 lub 999. O wezwanie pogotowia najlepiej poproś inną osobę albo wykonaj telefon używając trybu głośnomówiącego i przejdź do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Nie rozłączaj się z dyspozytorem medycznym do czasu wyraźnego polecenia osoby odbierającej telefon.

1. Sprawdź bezpieczeństwo zanim podejdziesz do poszkodowanego. Nie możesz ryzykować i rozpocząć resuscytacji w miejscu niebezpiecznym (np. ulatniający się gaz)
2. Zanim rozpoczniesz resuscytację krążeniowo-oddechową, upewnij się, czy reaguje na Twoje polecenia – potrząśnij go za ramiona i sprawdź przytomność.
3. jeśli jest ktoś w pobliżu poproś o wezwanie zespołu ratownictwa medycznego.
4. Sprawdź oddech i udrożnij drogi oddechowe. Sprawdź, czy nie ma żadnych przedmiotów lub jedzenia w jamie ustnej. Trzeba delikatnie odchylić głowę poszkodowanego do tyłu, przytrzymując jedną ręką za czoło, a drugą za żuchwę. Obserwuj, czy oddycha, czy klatka piersiowa poszkodowanego się unosi czy słyszysz uchem szmer wydychanego powietrza, czy czujesz szmer wydychanego powietrza na swoim policzku. Sprawdzenie, czy poszkodowany oddycha powinno trwać nie więcej niż 10 sekund, w trakcie których muszą wystąpić 2 oddechy.
5. Gdy poszkodowany nie reaguje, nie oddycha lub oddech jest nieprawidłowy (charczy ale klatka piersiowa się nie unosi), oznacza to, że doszło u niego do nagłego zatrzymania krążenia (NZK). W takiej sytuacji musisz wykonać resuscytację krążeniowo oddechową (RKO).
6. RKO u dorosłych: Wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej na przemian z oddechami ratowniczymi. Należy rozpocząć je jak najszybciej. Uciskaj 30 razy dolną połowę mostka („na środku klatki piersiowej”). Głębokość ucisku powinna wynosić co najmniej 5 cm, ale nie głębiej niż na 6 cm z częstotliwością 100–120 na minutę. Jeśli tylko jest to możliwe, uciśnięcia prowadź na twardym podłożu.
7. Uciśnięcia klatki piersiowej należy prowadzić na zmianę z oddechami ratowniczymi tak, aby po każdych 30 uciśnięciach wykonać 2 oddechy. Połóż lewą rękę na czole poszkodowanego i odchyl jego głowę do tyłu, prawą ręką podtrzymując żuchwę. Zaciśnij palcami skrzydełka nosa poszkodowanego, a następnie wykonaj 2 wdechy. Jeśli wykonanie oddechów ratowniczych jest niemożliwe, bo np. nie masz specjalnej maseczki, należy prowadzić nieprzerwane uciśnięcia klatki piersiowej.
8. Kontynuuj 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze do momentu aż powrócą u poszkodowanego funkcje życiowe (zacznie prawidłowo oddychać) albo przyjedzie zespół ratownictwa medycznego i ratownik przejmie działania reanimacyjne.
9. Jeśli jest dostępny defibrylator AED, natychmiast poproś o jego przyniesienie. Postępuj zgodnie z wskazówkami głosowymi i wykonaj defibrylację i/lub kontynuuj resuscytację. 

Resuscytacja dziecka wygląda nieco inaczej niż dorosłego człowieka. Resuscytację krążeniowo-oddechową RKO u dzieci rozpoczynamy od 5 oddechów ratowniczych, a następnie naprzemiennie wykonujemy uciśnięcia klatki piersiowej i wdechy w stosunku 15:2. U osoby dorosłej RKO wykonywanie oddechów ratowniczych nie jest obligatoryjne, natomiast u  najmłodszych zaleca się je wykonywać zawsze. Z kolei uciski klatki piersiowej należy wykonać jedną lub dwiema rękami, a u niemowląt opuszkami dwóch palców. Zobacz na filmie, jak ma wyglądać resuscytacja dziecka: RKO u dzieci – instrukcja krok po kroku

Różnice między reanimacją a resuscytacją krążeniowo-oddechową (RKO)

Reanimacja a resuscytacja. Reanimacja to szerokie pojęcie obejmujące wszystkie działania podejmowane w celu przywrócenia funkcji życiowych osobie, która je utraciła lub jest zagrożona ich utratą. Obejmuje różne techniki i procedury, które mogą być stosowane w różnych sytuacjach medycznych. Reanimacja może zawierać:

1. Resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO): Jest to podstawowa technika ratowania życia, która obejmuje uciski klatki piersiowej i sztuczne oddychanie w celu przywrócenia krążenia i oddychania.
2. Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne (ALS): Obejmuje bardziej zaawansowane techniki, takie jak defibrylacja, intubacja, podawanie leków, monitorowanie EKG itp.
3. Opiekę postresuscytacyjną: Po przywróceniu podstawowych funkcji życiowych, konieczna jest dalsza opieka w celu zapewnienia stabilności pacjenta i minimalizacji ryzyka powikłań.

Nowoczesne technologie i postępy w reanimacji

Nowoczesne technologie i innowacje w dziedzinie reanimacji i resuscytacji krążeniowo-oddechowej znacząco podnoszą skuteczność ratowania życia. Rozwój automatycznych defibrylatorów zewnętrznych (AED), zaawansowanych technik edukacyjnych oraz potencjalne przyszłe przełomy w technologii medycznej otwierają nowe możliwości dla poprawy jakości i skuteczności reanimacji. Przyszłe generacje AED mogą być wyposażone w jeszcze bardziej zaawansowane funkcje. Roboty i urządzenia automatyczne do RKO, takie jak LUCAS (zautomatyzowany system do uciskania klatki piersiowej), mogą przeprowadzać wysokiej jakości uciski, co jest trudne do utrzymania dla ludzkiego ratownika przez dłuższy czas. Zarówno w wytycznych American Heart Association (AHA), jak i Europejskiej Rady Resuscytacji (ERC), urządzenie LUCAS uznaje się za użyteczne narzędzie znajdujące zastosowanie w sytuacjach, gdy trudno jest skutecznie lub bezpiecznie prowadzić tradycyjną resuscytację. Badania nad nowymi lekami i terapiami mogą prowadzić do opracowania środków poprawiających efektywność reanimacji i zwiększających szanse na pełne wyzdrowienie po NZK. Zastosowanie sztucznej inteligencji w medycynie ratunkowej (AI) może pomóc analizować dane z AED i innych urządzeń w czasie rzeczywistym, dostarczając rekomendacje dla ratowników medycznych oraz poprawiając podejmowanie decyzji podczas resuscytacji. Postępy w medycynie mogą prowadzić do opracowania nowych metod leczenia uszkodzeń serca i mózgu spowodowanych zatrzymaniem krążenia, zwiększając szanse na pełne wyzdrowienie pacjentów.

Znaczenie edukacji i treningu

Edukacja i trening w zakresie umiejętności reanimacyjnych mają ogromne znaczenie dla skutecznego ratowania życia. Zwiększenie liczby osób przeszkolonych w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) i innych technik reanimacyjnych może znacznie poprawić wyniki w nagłych sytuacjach medycznych. Organizacje takie jak Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (AHA), Międzynarodowy Komitet Łańcucha Przeżycia (ILCOR) oraz Europejska Rada Resuscytacji (ERC) oferują standardowe programy certyfikacji, które są uznawane na całym świecie. Reanimacja może uchronić kogoś od śmierci i wielu poważnych, nieodwracalnych zmian w organizmie. Każda osoba, która jest świadkiem lub uczestnikiem wypadku, ma obowiązek udzielenia pomocy. Czy jesteś pewien, że znasz dobrze zasady udzielania pierwszej pomocy? Sprawdź to na naszym kursie pierwszej pomocy online Nauka umiejętności reanimacyjnych, a w efekcie natychmiastowe przystąpienie do resuscytacji, to zwiększenie szansy na przeżycie poszkodowanego, u którego wystąpiło zatrzymanie krążenia. 

Znaczenie ciągłego edukowania się i aktualizacji wiedzy w dziedzinie reanimacji

Ciągłe edukowanie się i aktualizacja wiedzy w dziedzinie reanimacji są kluczowe z kilku powodów:

1. Zmieniające się wytyczne:
   • Medycyna to dynamicznie rozwijająca się dziedzina, w której wytyczne i protokoły mogą się zmieniać na podstawie najnowszych badań i doświadczeń klinicznych. Regularne aktualizowanie wiedzy pozwala na stosowanie najnowszych, najbardziej skutecznych metod reanimacji.
2. Doskonalenie umiejętności praktycznych:
   • Umiejętności reanimacyjne wymagają regularnego ćwiczenia, aby były wykonywane skutecznie. Szkolenia i symulacje pomagają utrzymać wysoki poziom sprawności technicznej i pewności siebie podczas rzeczywistych sytuacji ratunkowych.
3. Nowe technologie i sprzęt:
   • Postęp technologiczny wprowadza nowe urządzenia i techniki, które mogą poprawić wyniki reanimacji. Znajomość i umiejętność obsługi nowoczesnego sprzętu medycznego są niezbędne dla skutecznej interwencji.
4. Zwiększenie szans przeżycia pacjentów:
   • Aktualna wiedza i umiejętności bezpośrednio wpływają na jakość udzielanej pomocy, co z kolei zwiększa szanse na przeżycie pacjentów i minimalizuje ryzyko powikłań.
5. Profesjonalny rozwój:
   • Dla pracowników służby zdrowia, ciągłe kształcenie jest częścią profesjonalnego rozwoju, co może prowadzić do lepszych możliwości kariery i satysfakcji zawodowej.

Zachęta do nauki umiejętności reanimacyjnych

1. Dostępność szkoleń:
   • Wiele organizacji oferuje kursy i szkolenia z zakresu reanimacji, które są dostępne zarówno dla profesjonalistów medycznych, jak i dla laików. Warto korzystać z tych możliwości, aby nabyć niezbędne umiejętności.
2. Bezpośredni wpływ na ratowanie życia:
   • Umiejętność reanimacji może być decydująca w sytuacjach nagłych. Posiadanie tych umiejętności pozwala na szybką i skuteczną interwencję, która może uratować życie bliskiej osoby lub zupełnie obcej osoby w nagłej potrzebie.
3. Społeczna odpowiedzialność:
   • Nauka reanimacji to także forma społecznej odpowiedzialności. Im więcej osób potrafi przeprowadzić reanimację, tym większe są szanse na skuteczną pomoc w nagłych przypadkach w społeczności.
4. Poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie:
   • Wiedza i umiejętności reanimacyjne dają poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie w sytuacjach kryzysowych, co może zmniejszyć stres i panikę, poprawiając jednocześnie efektywność działań ratunkowych.
5. Wzrost świadomości zdrowotnej:
   • Uczenie się reanimacji zwiększa ogólną świadomość zdrowotną i może inspirować do dalszego zgłębiania wiedzy z zakresu pierwszej pomocy i medycyny ratunkowej.

Reanimacja – co to oznacza dla społeczeństwa? To nie tylko zestaw procedur medycznych, ale także element edukacji zdrowotnej i odpowiedzialności społecznej. Wiedza i umiejętności reanimacyjne powinny być powszechnie dostępne, a szkolenia w tym zakresie powinny być promowane zarówno w szkołach, miejscach pracy, jak i wśród społeczności lokalnych. Im więcej osób będzie przeszkolonych w zakresie reanimacji, tym większe będą szanse na uratowanie życia w sytuacjach nagłych. Reanimacja to nie tylko medycyna – to także akt humanitarnego działania, który może znacząco wpłynąć na zdrowie i bezpieczeństwo społeczne.

Regularne szkolenia i edukacja w zakresie reanimacji nie tylko podnoszą poziom bezpieczeństwa publicznego, ale również wzmacniają poczucie wspólnoty i gotowość do niesienia pomocy w sytuacjach zagrożenia życia.